Wat is er waar? Eerlijk? Ik weet het niet meer. Wat kan en mag ik nog geloven? Bij berichten over epidemieën, Oekraïne (quid met Zelenski’s dure villa’s?), Trump of Biden, inflatie, chemtrails, het milieu… e tutti quanti, dan krullen vaak mijn tenen. Op één dag: inflatie in de VS schiet pijlsnel omhoog. Elders: de inflatie is er bedwongen. Of nog: “De ijslaag op de Zuidpool is sterk aan het groeien.” Huh?

Ik merk te veel zelfgenoegzaamheid, kampen opgesloten in hun comfortzone. Nu ben ik geen  ‘investigative journalist’ maar wil me toch redelijk informeren over wat onze wereld nu dicteert. Dat vergt veel actiever grasduinen, met véél extra abo’s. Raar maar waar: ik hou vooral van de compacte nieuwtjes van… P-Magazine. Ik moet me wel een weg banen tussen de borsten en billen, net als vroeger, maar het bloot bladerde op papier toch even lekkerder door. Die gasten (Playboy achterna) kunnen nl. echt officiële statistieken lezen/interpreteren en ze durven nog twijfelen.

Onze verantwoordelijkheid weegt zwaarder, want voor velen geldt nog steeds “Het staat in de gazet dus…” 

Tips om je ethische rol als gatekeeper en opinieleider te vervullen

• Vraag je constant af: is het waar? Twijfel echt aan alles.
• Hou rekening met begrippen uit de psychologie en sociologie als selectieve perceptie, groepsdruk en groepsdynamika.
• Probeer eens ‘trapliften’ of ‘daten voor senioren’ op te zoeken. Klik nergens op, schrijf nergens in – maar zie wat er door internetalgoritmes maandenlang gebeurt op je PC-scherm. Irritant maar onschuldig. Maar ook op ‘anorexia’, ‘pijnloze zelfmoord’ of ‘Jihad’ volgen eenzijdige infolawines, tot de wereld verschrompelt tot een knusse cocon van gelijklopende info.
• Senioren genieten een voordeel: ze vergelijken vanuit een ruimer referentiekader. Maar een junior die een enorme inktvis ziet – wetend dat er inderdaad reuzen in de diepe oceaan leven, trapt misschien in de hoax. Leuke case op You Tube: ​”​GIANT SQUID washes up on Beach Photo – real or fake?”​
• Photoshop is vaak zichtbaar, kijk naar  belichting en schaduwen. Retouches hebben altijd bestaan: Stalin die een opposant van een foto liet knippen of wegschilderen, maar met de huidige technieken speelt de halve wereld spelletjes. 

Wat kan jij als journalist doen?

• Bescheiden blijven en je kritische geest permanent aanscherpen
• Grijp terug naar je rudimenten van statistiek. Verschil tussen correlatie en oorzakelijk verband, geen appelen en peren vergelijken, analyseren op korte en lange termijn.
• Kijk bij sterk uiteenlopende visies eens naar de oorspronkelijke paradigma’s, de basisveronderstellingen. Wie Covidmaatregelen erger vindt dan de kwaal (de huidige oversterfte schijnt daarop te wijzen) selecteert andere data dan wie gelooft dat vaccins een ramp voorkwamen: die ‘zekerheid’ varieert van een half tot 18 miljoen geredde levens – dat is nogal een spagaat. Wist je overigens dat studies aantoonden dat zwarten amper Covid oplopen, zowel Afrika als VS? Dat heeft repercussies in het hele debat. 
• Ook ‘anecdotal evidence’ kan onderliggende problemen signaleren.
• Nooit vergeten dat er distorties bestaan bij wetenschappelijk onderzoek. Steeds weer blijkt de rol van sponsors – al was het door research niét te financieren. Een parametertje hier, het aanpassen van de steekproef daar, duwen soms resultaten in de gewenste richting. Er schijnt bovendien ook al zware druk te zijn bij de titels van doktoraatsthesissen.
• Een ware pletwals smoort ‘dissidente’ stemmen en de druk van de peer group is enorm. Zelfs achter het ooit zo neutrale  Wikipedia woedt vaak een verborgen oorlog. Enkele collega’s vonden bijv. (anoniem) onderdak bij Doorbraak, omdat ze daar wél hun boodschap kwijt kunnen.
• Lees boeken over oorlogspropaganda en verwonder je over geraffineerde eeuwenoude technieken (angst, demoniseren…) en herken het jargon. In de informatieoorlog rond Oekraïne bespelen vandaag bijv. een leger nep Twitter-accounts de publieke opinie (Universiteit  Adelaide).
• Mediatitels moeten sneller, harder, extremer… gewoon om te overleven. Polariserend.

If you Yell, You’ll sell, dat verzon ik net even ter plaatse maar het zou een gepaste slogan zijn voor veel media, en niet enkel meer voor de schandaalpers.

En dan mijn “De Tip van de Week”.

Vandaag naar een toffe job als journalist zoeken is lastig: het internet maakte veel kapot!

Nee, wil je echt werk, zoek dan eens op “Fact Checker”. Keuze te over! 

Zelfs Sciensano zocht in september een mediaexpert: met “overtuigende ervaring inzake communicatie en met de media (incl. vulgarisatie)” (sic).