De schouwburg van Kortrijk vormde onlangs het schouwtoneel voor de uitreiking van de 46ste André Demedtsprijs aan Tinneke Beeckman. De André Demedtsprijs is een onderscheiding die de Kortrijkse Marnixringen tweejaarlijks uitreiken aan een persoon of vereniging die zich op een opmerkelijke manier verdienstelijk maakte voor Vlaanderen en de Nederlandse taal en cultuur. Op die manier treedt men in de voetsporen van André Demedts, leraar, radiomaker en auteur, naar wie de prijs is vernoemd. Hij lag trouwens in 1970 aan de basis van deze onderscheiding.
De stijlvolle avond werd muzikaal opgeluisterd door Vic Willems, singer-songwriter uit Utrecht, die enkele jaren geleden de Grote Prijs van Nederland won. Afgelopen jaar verscheen zijn debuutalbum ‘Doemdenker/Wonderkind’ op Excelsior Records. Hij kreeg tijdens zijn akoestische set assistentie van Mirthe Dejonge (o.a. De Huursoldaten).
Voor de uitgebreide laudatio zorgde classicus en publicist Luc Devoldere. Hij legde de link tussen Spinoza, Machiavelli en Beeckman. Was Spinoza atheïst, panentheïst, mysticus of realist, naturalist of materialist of toch een diepreligieus denker. Ging het om een twee-sporenbeleid, nl. de weg voor het volk via de godsdienst en deze voor de elite langs de filosofie? Of was er slechts één weg, maar met diverse vormen: kennis, verbeelding en intuïtie.
Dat Spinoza nog steeds goed blijft voor debat, blijkt een samenkomst in Amsterdam in 2015, waar zijn banvloek behouden bleef. Beeckman kwam via Spinoza tot Machiavelli en ontdekte in hem de denker van de crisis. Actueel dus. Het conflict is de essentie van de politiek, heet het.
Devoldere putte voor zijn discours ijverig uit citaten, niet in het minst uit ‘De Lage Landen ‘ (Ons Erfdeel), met daarnaast ook verwijzingen naar ‘Terug naar Utopia’ waarin o.m. reflecties rond schaarste, het einde van de commons, de rol van raadgevers in de politiek, naast het gevaar van de dystopie. Maar ook had hij aandacht voor haar insteek in haar boek ‘Machiavelli’s lef’. Enkele uitspraken van destijds klinken nog steeds bijzonder eigentijds: ‘De wereld is nooit volstrekt maakbaar’ en ook het verband tussen het staatmanschap versus de tijdsgeest geldt nog altijd.
Lucky Luke
Daarna ging men over tot de orde van de dag. De uitreiking van de André Demedtsprijs aan Tinneke Beeckman. Haar voorstellen als public intellectual is een open deur intrappen: lid van de Gravensteengroep, zetelt in de commissie van de Canon bij de Vlaamse Gemeenschap, auteur, columniste bij De Standaard en medewerker van Knack, vaak te zien op ‘De Afspraak’ (Canvas).
Beeckman zet de dingen in historisch-filosofisch perspectief en weet met een heldere en scherpe pen afstand te nemen van onderwerp of thema, waardoor het een juiste context krijgt. De kritische ongebonden geest helpt daar alleen maar positief bij. Het is pas de tweede vrouw die tot de laureaten van de André Demedtsprijs behoort. Er is dus nog behoorlijk wat werk aan de winkel in Kortrijk, waarbij nazicht in de ledenlijst van beide ringen bevestigt wat al werd vermoed: er is zelfs geen handvol vrouw lid van deze vereniging.
Hoe dan ook Tinneke Beeckman zag dat het goed was en kreeg het keramieken beeldje van Lucky Luke uitgereikt. De cowboy die sneller schiet dan zijn schaduw werd getekend door Maurice De Bevere, beter bekend als Morris. De striptekenaar werd geboren in Kortrijk, maar verhuisde naar Brussel om er voor een tekenfilmstudio te gaan werken. De rest is geschiedenis.
Beeckman moest ootmoedig toegeven dat ze aanvankelijk weinig afwist van het bestaan van André Demedts, want niet in de humaniora op de verplichte leeslijst, noch aan de universiteit terug te vinden. Vreemd. Hij werd nochtans bekroond met de Driejaarlijkse Staatsprijs voor zijn schrijverscarrière. Een belletje rinkelde toen ze twee geëngageerde werken van Karel Van Isacker onder ogen kreeg. De Vlaamsgezinde Jezuïet, die in Limburg overleed, schreef o.a. ‘Mijn land in de kering’ en daar vond onze laureate een passage over de ‘de tijd van de idealisten’, rond gemeenschapszin en broederlijkheid.
Beeckman verwees in haar dankwoord nog naar het onderwijs: ‘zonder autoriteit is de wereld van het onderwijs in crisis’ en ‘onderwijs laat gevoelens vrij, voedt de innerlijke mens om te leren creëren’. Er waren verder verwijzingen naar Hannah Arendt en Antonio Gramsci, maar dat zou ons te ver leiden.
Al bij al een fijne, elegante avond, waarbij een heilsdronk echter letterlijk in het water viel, corona ten spijt.
