En andere dooddoeners over het klimaat
Ontplofte mailbox
Op 21 januari 2019 zei Tine in De Afspraak dat “de klimaat- en biodiversiteitscrisis, twee existentiële bedreigingen, met elkaar en de menselijke aanwezigheid op de planeet verbonden zijn”. De feiten waren voldoende wetenschappelijk vastgesteld, dus moest er aan “klimaatontkenners” geen aandacht besteed worden. Die nacht ontplofte haar mailbox en werd de kiem voor dit boek gelegd. Tine is journalist en schreef al enkele jaren over de klimaatverandering. Ze gaf al tientallen lezingen en merkte dat telkens dezelfde vragen en bezwaren terugkwamen. Die zaten ook die nacht in haar mailbox, soms erg onvriendelijk verwoord. Ze destilleerde 10 dooddoeners en klopte vervolgens aan bij klimaatwetenschappers over de hele wereld.
Een andere reden tot het schrijven van dit boek, was de impact die Google heeft op de vorming van een mening. Hoe weet je als leek wat wetenschap is en wat niet? Tine laat wetenschappers aan het woord, wat betekent dat zij hun standpunten ook moesten verdedigen – zelfs soms moesten herzien – tot er overeenstemming was met de bevindingen van hun collega’s of met de realiteit.
Technologie zal ons redden
Deze stelling is één van de 10 en een erg geloofwaardige. Het feit dat ook zonnepanelen en windmolens vervuilend zijn en dus geen oplossing zijn voor niet-vervuilende energie is ook zo’n stelling waarin ikzelf geloofde tot ik dit boek las.
België is te klein om impact te hebben, dus het is de schuld van de Chinezen want die zijn met zoveel méér. Dat lijkt aannemelijk tot je leest wat allemaal de uitstoot van CO2 teweeg brengt en hoe die zich opstapelt in de atmosfeer. Dan blijkt België tot 1908 de vijfde plaats te bezetten met een serieuze uitstoot van CO2 als nevenproduct van de industriële ontwikkeling.
Is de overbevolking niet een groter probleem dan het klimaat? Ook die stelling brengt Tine aan het wankelen door o.a. erop te wijzen dat “een zesde van de wereldbevolking zo arm is dat hun ecologische voetafdruk kleiner is dan die van onze koelkast” (p. 73).
Humor en ernst
Bovenstaand citaat geeft een indruk van de speelse manier waarop ze soms het onderwerp benadert. Ook de kaft en de illustraties liggen in die lijn. Het onderwerp is zeer ernstig, de toon varieert van luchtig tot ironisch, sarcastisch en zelfs cynisch. Een toehoorder in een lezing merkte op dat de planeet zichzelf wel zal redden. “Als alle mensen dood zijn?” was de cynische repliek van Tine. Dat staat op p. 202 in een hoofdstuk dat handelt over de dooddoener dat het te laat is om nog iets te doen.
Een goed verhaal moet de lezer meenemen, we moeten ons kunnen indenken hoe het eraan toegaat en dikwijls wordt het inderdaad verteld alsof we erbij zitten. Een voorbeeld. In elk hoofdstuk worden wetenschappers aan het woord gelaten. In plaats van ze droogweg te citeren, lezen we “…legt Bodribb uit terwijl hij op de pauzeknop drukt” of “schampert hij” (p. 49 over hoe véél CO2 goed zou zijn voor de planten).
Op p. 91 volgen we Tine op een treinreis van Luik naar Seraing: “Als relicten van verloren productiviteit klauwen roestige transportbanden en fabriekstorens in de lucht” Mooi verwoord!
Alarmisme
Het boek zou niet volledig zijn als er geen oplossingen voorgesteld worden, al staan die niet netjes opgelijst in een nawoord of iets dergelijks. Het laatste hoofdstuk over alarmisme zegt duidelijk dat we ons denken moeten omschakelen en ons bewust worden dat: “alarmisme is accepteren dat het sprookje van ‘vooruitgang door meer en groter’ in het Westen uitgeleefd is.” (p. 239). Ieder van ons moet meedoen op de juiste manier. Ze bewijst in dit hoofdstuk dat het idee van de “dikke truiendag” toch compleet fout zit.
Politiek
Natuurlijk hebben de leiders van een staat een enorme verantwoordelijkheid. Toen Tine op De Afspraak van 11 mei 2021 haar “zelfhulpboek bij klimaatverwarring” kwam toelichten zat ook Jan Jambon aan tafel, wat Tine de gelegenheid gaf hem opnieuw te confronteren met de voor haar ongelukkige uitspraak uit 2019 dat technologie de oplossing zou bieden (hoofdstuk 5). Jambon duikt op bij meerdere voorbeelden van de 10 dooddoeners en de toon wordt dan spottend tot sarcastisch.
Je kan de auteur niet van positieve vooringenomenheid wat betreft de N-VA betichten, want ook Bart (Mijnheer!) De Wever krijgt ervan langs, telkens met de toevoeging van de naam van de partij. Het lijkt of de N-VA de enige partij is die nadenkt over het klimaat en dus foute uitspraken doet, want ook Zuhal Demir van N-VA wordt op p.232 op één lijn gezet met Trump. Trump bashing is mondiaal georkestreerd, zijn slecht klimaatbeleid vind je dus om de andere pagina.
Veel beter komt Joke Schauvliege ervan af. Haar intussen beroemde uitspraak “bomen dienen om gekapt te worden” staat er wél, maar zonder haar naam of de naam van haar partij (CD&V) te vernoemen.
Ik ben trouwens geen politici tegengekomen die gefeliciteerd worden om hun aanpak. Allemaal schijnen ze bezield door het idee dat de economie moet groeien, indien nodig ten koste van het klimaat.
Alarmisme
“Alarmisme is de meest adequate houding”. Hens hoopt dat dit boek zal bijdragen tot het besef dat Greta Thunberg in 2018 geen paniek zaaide, maar integendeel met haar Skölstrejk för Klimatet “de vinger legde op de kloof tussen wetenschappelijke kennis over de ecologische crisis waarin we ons bevinden en het publieke besef daarover” (p.229). Ze raadt ons aan de toespraken van de jonge Zweedse te lezen en te herlezen.
Besluit
Tine hamert erop dat de beheersing van onze impact op het klimaat zou zorgen voor een schonere en betere wereld, niet zozeer voor verlies van comfort. Het zou vooruitgang betekenen, geen terugval naar duistere tijden.
Voor de lectuur van dit boek geloofde ik in één of meer dooddoeners, maar nu niet meer. Tine Hens heeft zeker al 1 lezeres overtuigd!
Er is geen register, enkel een bibliografie. Om de Klimaatbingo te kunnen spelen, knip je de achterflap in stukken.
auteur: Tine Hens
illustraties: Bart Schoofs
druk: drukkerij EPO
www.epo.be
ISBN: 978 94 6267 192 8
