Aangezien 2024 een belangrijk verkiezingsjaar is in Vlaanderen, worden de burgers verzocht op 9 juni hun stem uit te brengen voor respectievelijk de Vlaamse, Brusselse, Belgische en Europese parlementsleden, en op 13 oktober zijn er de gemeenteraads-, en provincieraadsverkiezingen.

VJV-lid Frank Van Dessel brengt een recensie van de sinds 2020 uitgegeven boeken van Ivan De Vadder (2020, 2022, 2024), Wetstraat-journalist bij VRT NWS.

‘Het DNA van Vlaanderen’, Ivan De Vadder & Jan Callebaut

Ivan De Vadder (1964) studeerde Germaanse talen en filosofie aan de KU Leuven. In 1987 trad hij in dienst bij de BRT. In 1991 stapte hij over naar de Nieuwsdienst. Vanaf 1994 zal hij de Wetstraatjournalistiek verslagen. Sinds 2016 presenteert hij op canvas ‘De afspraak op vrijdag’. Op VRT 1 heeft hij zijn vaste column op maandagochtend. Als politiek journalist kent hij als geen ander het reilen en zeilen van de Belgische politiek. Hij zal dan ook in 2024 voor de vijftiende en zestiende keer vanop de eerste rij de verkiezingen verslaan voor VRT NWS.   

In 2020 publiceerde hij te samen met Jan Callebaut ‘Het DNA van Vlaanderen’. Hierin werd de neergang van de klassieke Vlaamse partijen onderzocht. Bij de Vlaamse verkiezingen van 1999 haalden de drie traditionele partijen (christendemocraten, socialisten en liberalen) nog 59%. In 2019, twintig jaar later nog nauwelijks 38,6%. In een grootschalig onderzoek werd onderzocht hoe het DNA van de Vlaming gedurende die periode was veranderd.

‘Het DNA van Vlaanderen’, Ivan De Vadder & Jan Callebaut, uitgeverij Vrijdag, € 25

‘De Wanhoop in de Wetstraat’, Ivan De Vadder

In 2022 beschrijft Ivan De Vadder in ‘De Wanhoop in de Wetstraat’ hoe de politiek er nog altijd niet in geslaagd is om de kloof te dichten, ondanks fanatieke pogingen van de politiek om dichter bij de burger te komen. In de eerste hoofdstukken meet De Vadder het ongenoegen en het onbehagen van de kiezers. Naast de metingen van de OESO, vergelijkende statistieken van het VRIND en de Europabarometer over de periode 1946 tot 2020, onderzoekt hij de centrale breuklijnen van traditionele en nieuwe partijen sinds het ontstaan van België tot op heden.

In meerdere hoofdstukken onderzoekt De Vadder de verschillende beslissingen, schikkingen en hervormingen die door de politici werden getroffen. Een opvallende maatregel waarmee de politiek de ‘kloof’ in 1991 probeerde te verkleinen was de invoering van een cardonsanitair rond het Vlaams Blok. De Witte Mars, een massale betoging na de ontknoping van de ontvoering en moord op onschuldige meisjes door Marc Dutroux, bracht een hervormingsbeweging op gang. De jaren 90 waren ook de jaren van Burgermanifesten, de Nieuwe Politieke Cultuur, hetoptreden in diverse TV-shows, het invoeren van cumulverbod, voorstellen tot referenda, het afschaffen van de senaat… Het waren allemaal politieke initiatieven om de kloof met de burger te dichten.

De thema’s “Politiek en geld”, “de macht van de particratie” en “de onmacht van het parlement” , fileert De Vader tot op het bod. Hij komt tot de conclusie: “Misschien moeten de politici in de eerste plaats eens van de politieke partijen door de overheid nadenken over het statuut van de politicus. Het  argument dat een politicus een ‘sui generis’-statuut moet hebben dat bol staat van voordelige uitzonderingen in vergelijking met andere statuten in de samenleving, is niet langer houdbaar.”

De overvloedige subsidiëring door de overheid, en dus door de belastingbetaler, is een andere doorn in het oog. Het maakt de partijen onafhankelijk van de achterban, en stelt hen in staat zich sterk te richten op politieke  communicatie. Tegelijk wegen de partijen heel zwaar op hun eigen parlementsleden, die eigenlijk inhoudelijk in de kou blijven staan. De klemtoon die de ‘particratie’ zo op onze democratie legt, zorgt voor een permanente scheeftrekking in de verhoudingen.

Het geef de kiezer ook de indruk dat stemmen voor een gewoon parlementslid geen enkele invloed meer heeft – alles wordt toch beslist door een hands vol partijvoorzitters, van wie sommige niet eens verkozen zijn.

 ‘De Wanhoop in de Wetstraat’, Ivan De Vadder, uitgeverij Ertsberg, 288p. € 24,95.

Vertrouwen in verkiezingen’, Ivan De Vadder

Aangezien 2024 een belangrijk verkiezingsjaar is in Vlaanderen, worden de burgers verzocht op 9 juni hun stem uit te brengen voor respectievelijk de Vlaamse, Brusselse, Belgische en Europese parlementsleden, en op 13 oktober zijn er de  gemeenteraads-, en provincieraadsverkiezingen.

Op 7 oktober 1831 werd de Belgische grondwet door het Nationaal Congres goedgekeurd .”De Belgische grondwet richt België uiteindelijk in als een parlementaire monarchie met een scheiding der machten. Deze fundamentele tekst is bij zijn ingang betrekkelijk vooruitstrevend, met bijvoorbeeld een maximale waarborging van de vrijheden van expressie en rechtstreekse verkiezingen voor twee wetgevende kamers.” “De kortste samenvatting van de Belgische stichtvaders was hun motto ‘la liberté en tout, pour tous’ (vrijheid in alles, voor allen) […] Het resultaat was een grondwet die ongezien vernieuwend was, zoals men in 1831 al snel besefte doorheen het volledige continent” concludeert Belgischegrondwet.be.

Bijzonder verdienstelijk ontleedt De Vadder de geschiedenis van de rechtsstaat, de democratie, het kiesstelsel en de interpretatie en concretisering ervan in de Belgische grondwet. In de begindagen van België bestond het kiescorps uit de elite ven de elite. In 1848 werd het cijnskiesrecht versoepeld en in 1877 hervormd. Een kleine 2% van de bevolking was dan kiesgerechtigd. In 1919 werd het algemeen enkelvoudig stemrecht ingevoerd. Alle mannen ouder dan 21 jaar krijgen stemrecht.

In 1948 wordt het stemrecht uitgebreid voor de vrouwen. In 1981 werd de stemgerechtigde leeftijd verlaagd van 21 naar 18 jaar.

De Vadder zegt: “Nu de groep burgers die medezeggenschap heeft gekregen zo groot mogelijk is geworden, dreigt de burger zelf af te haken, zelfs in een kiessysteem mét opkomstplicht. EU-burgers en migranten mogen stemmen, en in 2023 is de leeftijdgrens voor de Europese verkiezingen zelfs verlaagd tot 16 jaar. Bovendien verdwijnt in Vlaanderen die opkomstplicht in oktober 2024 bij de lokale verkiezingen.”

Aan het einde van zijn boek “Vertrouwen in verkiezingen” parafraseert De Vadder uit Alkibiades, het recente boek van Ilja Leonard Pfeijffer:

“De democratie erodeert onder de obsessie voor pietluttigheden en details. Achterdocht knaagt onophoudelijk en de metselspecie van vertrouwen in de collectieve zaak wordt met elk incident verder afgebikt tot zij verpulvert en het bouwwerk instort dat ooit solide leek. […] Hoe verdeeld het volk ook is, er staan om de haverklap leiders op die de uiteenlopende vormen van onvrede mobiliseren en pretenderen dat zij namens het gehele volk spreken.

Tot slot geeft Ivan De Vadder voor al de jongeren die vechten voor democratie, maar eigenlijk voor alle lezers en kiezers, enkele gedachten zeg maar aanbevelingen met als aanvang: ‘Stemmen maakt Macht’.

‘Vertrouwen in verkiezingen’, Ivan De Vadder, uitgeverij  Ertberg, ,  288p, € 22,50