Wie dit boek vastpakt, weet dat het geen ontspannende lectuur is. Het is schokkend en toch zou het om de paar maanden in de aandacht moeten komen. Als je de tv-uitzending gezien hebt, dan besef je dat de slachtoffers groot onrecht werd/wordt aangedaan en dat de Kerk – heel hypocriet – de totale impact daarvan nog altijd ontkent.

Meer dan honderd getuigenissen van overlevers tonen ons in het eerste deel van het boek hoe erg het aangedane leed was en is. “Rik Devillé hangt al dertig jaar aan de alarmbel, terwijl bisschoppen en andere kerkelijke oversten doen alsof ze niet wisten waar de klepel hing” (Ingrid Schildermans, redactrice Canvas, VRT, in haar inleiding).

Relatietje

Elk verhaal is schrijnend en een aanklacht tegen een scheefgegroeid kerksysteem. Devillé raadt in zijn inleiding aan om maar één verhaal per dag te lezen, omdat elk getuigenis je aangrijpt. Sommigen schrijven onder eigen naam, anderen willen anoniem blijven. “Elk misbruikverhaal heeft vele facetten. In de meeste getuigenissen wordt maar één aspect belicht”. Het verhaal van Piet is een uitzondering: hij vertelt over misbruik in de jaren 80, over lichamelijke mishandeling, over hoe hij thuis niet geloofd werd, hoe beschaamd hij was en hoe lang het duurde eer hij het vertelde aan zijn vrouw. Pas toen hij op VT4 Roger Vangheluwe hoorde spreken over “zijn relatietje met zijn neef”,werd hij razend en besloot zich te laten ontdopen en pas veel later om met het misbruik naar buiten te komen.

Het verhaal van Bart knijpt je de keel toe. Hij kan zelfs de naam “broeders van liefde” niet meer met een hoofdletter schrijven. Hij heeft twee maal geprobeerd zelfmoord te plegen en weet van verschillende andere misbruikte kinderen die als volwassenen niet meer met het trauma konden leven en uit het leven stapten. 

Manu Keirse is geen slachtoffer, hij is klinisch psycholoog. Ook hij doet zijn verhaal. In 2010 kreeg hij een telefoon van de Belgische Bisschoppen en sindsdien kwam hij in aanraking met “het enorme leed en langdurig verborgen verdriet van veel mensen”. Hij doet zijn best om ook de daders menselijke kanten te geven en het geloof los te zien van de schuldige vertegenwoordigers van de kerk. Hij heeft geprobeerd een bijdrage te leveren aan een herstelbeleid van de kerk. Boven alles kiest hij de kant van de mens die lijdt. R. Landuyt (in 2010 parlementslid) heeft geijverd voor erkenning, iets waar de slachtoffers – die intussen soms 50 jaar en ouder zijn – hun hele leven naar gezocht hebben. Zijn bijdrage wordt onmiddellijk gevolgd door het getuigenis van Lutgarde, die op 63-jarige leeftijd eindelijk aangifte van misbruik doet en zich goed voelt dat ze  haar schaamte opzij gezet heeft en de pastoor aanklaagt die haar op 8-jarige leeftijd in de sacristie misbruikte.

Werkgroep Mensenrechten in de Kerk (WMK)

Op p. 282 schrijft Devillé: “Honderd getuigenissen heb je overleefd en toch is nog geen tien procent gezegd of uitgeschreven”.  Het WMK kreeg niet minder dan 1148 klachten van seksueel misbruik sinds haar ontstaan in 1992 tot 2019. “Eén ding is duidelijk: voor wie blijft zwijgen is de kwelling levenslang”.

Klachten rond machtsmisbruik komen in het tweede deel van dit boek aan bod: van financieel misbruik tot ontslag van leerkrachten bij scheiding of “foute” geaardheid. Zelfs Vlaamsgezindheid kon ervoor zorgen dat de (onder)pastoor tegen zijn zin naar Frankrijk of Wallonië gestuurd werd.

Het gaat om de slachtoffers

Devillé begint in deel 2 zijn overzicht van de misbruikproblematiek in de Kerk in 1992. Toen al aanhoorde hij geruime tijd klachten van slachtoffers en schrijft hij zijn eerste boek “De laatste Dictatuur”. Dat wordt hem niet in dank afgenomen, het wordt “vitriool” en een “geheim complot” genoemd. Toch wordt WMK opgericht. We volgen de strijd van Rik Devillé door de jaren heen tot 2019. Het eindigt met de prachtige woorden van Linda Opdebeeck (een slachtoffer) in de basiliek van Koekelberg op 8 april 2017.

In Perspectiefwissel kijkt de auteur in de toekomst: belooft het onder paus Franciscus beter te worden? Hij betwijfelt het: “Vangheluwe en zovele honderdduizenden bij naam gekende daders zijn nog steeds niet door Rome gestraft”. Hij bedenkt dat een kerk zonder priesters minder hiërarchisch zou worden, beter zelfs, meer verbindend, meer in de lijn van Jezus, de Man uit Nazareth.

Het tweede deel alleen al is de aanschaf van dit boek waard en verdient het om in alle openbare instellingen ter inzage te blijven liggen. We lezen wat de kerk als instelling zelf zou moeten veranderen. Wat zijn de vragen waarop de slachtoffers nog altijd een antwoord willen horen? Welke symptomen moeten we in het oog houden om kindermisbruik vroeg te ontdekken? Waarom we moeten waakzaam blijven, ook naar hulpverlening toe? Wat moeten de wegen naar herstel inhouden? Wat is het Godsmisbruik?

Een interview in The Boston Globe herstelt het imago van Godfried Danneels enigszins.

Godvergeten eisen

Met Ingrid Schildermans en Ibbe Daniëls werkte hij mee aan het VRT-programma “Godvergeten”, dat in 2023 heel Vlaanderen schokte. Zij hadden zijn boek “In naam van de Vader. Misbruik in de Kerk” (uitgegeven in 2019), als uitgangspunt gebruikt. We lezen wat er sindsdien wel veranderde en wat niet. Vooral dat laatste is wraakroepend en diep-ergerlijk.

Lees het boek dat een herwerking en aanvulling is van het boek uit 2019. Lees de schrijnende getuigenissen, lees over de hypocrisie van de kerk en het zou verwonderlijk zijn, als u – zoals Rik Devillé zelf – het geloof in de god van het christendom kan behouden.

Een kleine opmerking: hij zou Moeder Teresa beter niet citeren als goed voorbeeld, maar eerder als voorbeeld van machtsmisbruik. Lees Christopher Hitchens “De missionaris positie. De mythe van Moeder Teresa ontkracht”, (ook uitgegeven bij EPO). Zij misbruikte haar macht om geld te verdienen als een echte expert van de hypocriete PR-machine van de katholieke kerk. De vele donaties besteedde ze vrijwel nooit aan goede werken voor arme mensen.

Auteur Rik Devillé

Categorie non-fictie

Uitgeverij EPO vzw 2023

ISBN 978 94 6267 468 4