Vorige zomer werd mijn aandacht getrokken door een artikel over ‘Bosbaden’ in het magazine Happinez. Wandelvergaderingen waren mij toen bekend. Sinds corona vond dit zijn ingang bij heel wat bedrijven en organisaties. En ik doe het ook nu nog vrij regelmatig. Je bent in beweging, de gesprekken komen vaak sneller to the point (omdat de neuzen in dezelfde richting staan?) en er wordt energie opgewekt door in beweging te zijn i.p.v. energie gelekt. Niks dan voordelen dus. Maar ‘bosbaden’, daar wilde ik wel wat meer over weten.
Zo kwam ik terecht bij ‘The Forest Bathing Circle’ van Eefje Ludwig. Daar leer ik dat bosbaden is afgeleid van shinrin-yoku. Een Japanse term dat “baden in de atmosfeer van een bos” betekent. In het Engels vertaald als ‘forest bathing’. Kort samengevat: een energetisch bad nemen in het bos. En je bewust worden dat wij zelf deel zijn van de natuur en het feit dat de natuur een medicijn is. Of een eigentijdse interpretatie van een oeroude wijsheid die niemand specifiek kan claimen.
Bosbaden zorgt voor de verbinding tussen jezelf en de natuur en activeert het zelfhelend vermogen van jouw lichaam en geest. De Japanners -geen volk ter wereld met een grotere werkethos dan zij- ontdekten dat het erg heilzaam is en in 1982 werd bosbaden zelfs officieel onderdeel van het nationale gezondheidsprogramma van de regering. Als burn-out therapie maar evenzeer preventief. Iedereen kan het, alleen of in groep. Niets moet. De natuur wijst ons de weg, van Ego naar Eco!
In 1982 was er nauwelijks wetenschappelijk bewijs, laat staan onderzoek, voor de positieve effecten van in en met de natuur zijn op het menselijk welzijn. Deze onderzoeken en bewijzen zijn er ondertussen wel en bevestigen de stelling dat het ons immuunsysteem en zenuwstelsel versterkt. Het vermindert stressgerelateerde klachten, verlaagt te hoge bloeddruk en werkt stabiliserend op de bloedsuikerspiegel.
Maar hoe doe je dat, een bosbad nemen?
Bosbaden is niet zomaar een “uitje”. De kracht zit in de herhaling, het veelvuldig opzoeken of tijd doorbrengen in de natuur. En je dieper verbonden te voelen met de plek waar je leeft. Men stelt een dagelijkse dosis van 20 minuten voor. Dat kan evengoed gaan van contact maken met de planten in je huis, op je terras of in de tuin tot een blokje om wandelen of naar een park of bos te trekken.
Een begeleid bosbad o.l.v. een gediplomeerde bosbadgids duurt gemiddeld 1,5 uur à 2 uur. Sommigen leggen de nadruk op wandelen en het delen van kennis van fauna en flora. Anderen aan het creeëren van kunst. De beginselen staan altijd centraal, namelijk: vertragen, verstillen, verbinden, verwonderen en voelen.
Maar al te vaak wordt er tijdens een Bosbad weinig echt gewandeld. Een BB-gids creeërt het kader en reikt praktische oefeningen aan die je ontvankelijk maken. Je werkt met je zintuigen. Wat voel je? Wat zie je? Wat ruik je? Het zorgt niet alleen voor ontspanning maar ook voor energie, balans, inspiratie, scherpere zintuigelijke waarnemingen. Als tegengif tegen de vervreemding van onszelf in een wereld die steeds sneller, materialistischer én virtueler wordt. Het is niet nodig iets te weten of te kunnen. Je hoeft geen doel te bereiken, het gaat puur om de beleving onderweg. Raak takken en bomen aan, laat je staand of zitten steunen door een boom, ruik aan de aarde, voel de nerven van een blad, luister naar de vogels en andere geluiden van het bos. Doe dat vooral met je ogen dicht want onze ogen zijn al te vaak aan een beeldscherm gekluisterd. Ik merk het ook bij mezelf: tijdens een wandeling in een bos voel ik mijn innerlijke batterij zo opladen. Een heerlijk gevoel.
Sommige mensen haten bomen vanwege de talloze bladeren die ze in de winter moeten opruimen. Heb je er al eens bij stilgestaan dat bomen ons zuurstof, onderdak, schaduw, verkoeling en bescherming geven? Een boom is onze navelstreng met de aarde en geeft ook rust en geborgenheid. Het is een levend wezen. Als we ons daar bewust van zijn, gaan we toch anders kijken naar een boom.
Bosbadgids zet je op de weg
Ben je niet zo aan groepen, dan is er nu de Bosbadbox van bosbadgids- en trainer Eefje Ludwig uit Amsterdam. De schitterend uitgegeven box (zakboek, dagboek en een set met 30 inspirerende en zintuiglijke oefeningen) biedt praktische tools aan. Zodat je het ook in je eentje of met zijn tweeën kan beoefenen.
We wilden graag weten van Eefje Ludwig hoe procentueel de verhouding is tussen vrouwelijke en mannelijke deelnemers aan de bosbaden zij vanuit TFBC organiseert?
Eefje: “Voor open sessies waar mensen zich vrij op kunnen inschrijven zou ik zeggen dat het percentage vrouw rond de 75% is. In vergelijk tot 4 jaar terug komen er wel steeds meer mannen. Voor zakelijke klanten is de verhouding meer 50/50.”
Heb je het gevoel dat de interesse voor BB toeneemt?
“Het kan mij natuurlijk niet snel genoeg gaan, maar ik zie zeker wel dat de interesse toeneemt. Er wordt meer over gesproken, het verschijnt meer in de media en er komen ook steeds meer gidsen bij. Ik geef zelf een opleiding tot bosbadgids en daar zit absoluut ook groei in. Je merkt dat meer mensen, naast dat ze er wel eens van hebben gehoord, het ook wel eens ervaren hebben.”
Waaraan moet volgens jou een ideale locatie voldoen?
“Dat is lastig te zeggen, want voor mij als gids is dat totaal afhankelijk van wat je wil bereiken met een bosbad en wat de behoeften zijn van de groep. Dus qua natuurlijke kenmerken of aspecten is daar niet een eenduidige conclusie aan te verbinden. Wat wel prettig is, is wanneer er weinig geluiden zijn die door de mens zijn gemaakt en ook wanneer er niet heel veel menselijke beweging is. Maar ook wanneer deze omstandigheden niet ideaal zijn kan je bosbaden op zo’n plek.”
Je bent 5 jaar bezig. Wat zijn je ambities?
“Ik wil in de nabije toekomst eraan bijdragen dat er mee vakbekwame bosbadgidsen werkzaam zijn en dat de meer mensen een diepe liefde voor de natuur gaan voelen. Ik heb echt mijn eigen weg gevonden, zoveel lessen geleerd door inmiddels misschien wel 100 (ik zou ze eens moeten tellen) bosbaden te hebben begeleid op weet ik hoeveel verschillende plekken. Alle geleerde lessen, inzichten en uitdagingen (als gids en ondernemer) deel ik ruimhartig als trainer tijdens de opleiding die ik nu met veel liefde zelf organiseer en geef. Inmiddels heb ik 14 gidsen opgeleid en starten we in maart dit jaar met een volgende groep (die vol is). In september van dit jaar start de najaarsgroep waarvoor nog wel plekjes zijn. Ooit hoop ik dat TFBC een fysieke plek zal zijn. Een warm nest, midden in de natuur. Een plek van ont-moeten en een plek van ontmoeting tussen mensen onderling en tussen mensen en de meer-dan-menselijke wereld. Een plek waar alles draait om natuurverbondenheid. Waar mensen inspiratie vinden. Waar verschillende ervaren gidsen je begeleiden in natuurverbindende ervaringen. Waar je unieke, maar ook dagelijkse, ervaringen met de natuur kan hebben. Een leercentrum.”
Heb je contacten met collega’s in Vlaanderen?
“Jazeker. Ik heb vorig jaar iemand opgeleid uit Vlaanderen, en in het najaar doet er nog iemand mee aan de opleiding. Verder heb ik voornamelijk via sociale media contact met gidsen in Vlaanderen..Uiteindelijk is het (nog) niet zo’n groot wereldje en vind ik het fijn en belangrijk om contact te hebben en onderhouden met andere gidsen.”
Schrijven dokters in Nederland al een “bosbadkuur” voor? Of zijn er zorgverzekeraars die het aanbieden? Indien niet, ijver of lobby je daar op één of andere manier voor?
“Op het moment nog niet, maar met de Beroepsvereniging Bosbadgids Nederland die sinds begin dit jaar officieel is (website komt nog online: www.ikwilbosbaden.nu) gaan we daar zeker sterker voor lobbyen.”
En in Vlaanderen?
Hoe zit het op dat vlak in Vlaanderen? Een rondvraag bij de mutualiteiten leert ons dat er zowel bij CM als bij Solidaris (voorheen Bond Moyson) geen voordelen noch terugbetaling bestaat voor mentale gezondheidswandelingen. CM (www.cm.be) beschikt wel over enkele initiatieven waar zowel de eigen leden als niet-leden gebruik van kunnen maken, zoals:
Gezonde Buurt-gezondheidswandelingen. Met een brede focus op gezondheid en ontmoeting in het algemeen.
- In Deinze zijn er dit jaar begeleide wandelingen op het ‘veerkrachtpad’ waar de focus ligt op veerkracht en mentale gezondheid.
- De komende maanden worden er wel workshops ‘bosbaden’ georganiseerd op acht locaties. De focus ligt hier ook wat meer op het mentale, het bewuster in het moment leren zijn en gerichte oefeningen te doen die je zintuigen prikkelen. (+16jaar)
- In samenwerking met TeGek?! en Natuurpunt zijn er sinds vorig jaar ook permanente ‘Te Gekke Audiowandelingen’ uitgestippeld die starten aan een mooie zitbank, ook met een focus op wat wandelen kan doen voor je geest.
Solidaris (www.solidaris.be) zegt dat ze van hun leden noch vanuit de zorgsector vragen krijgen om hier iets in te voorzien. Er is wel het ‘sportvoordeel’. Dat geldt ook voor wandelclubs. Maar verder dan dat gaat het niet.
Er is dus nog een pad te effenen…
Als je weet dat we leven in een grensoverschrijdende waanzin en ons land al jarenlang Europees koploper is op het vlak van gebruik van antidepressiva, dan mag niks je nog weerhouden om een bosbad te nemen. Psychologen en psychiaters zijn de kanaries uit de koolmijn. Zij weten als geen ander en meestal uit eerste hand dat onze hyperindividualistische samenleving en economisch systeem uitermate ziekmakend is. Hoe meer welvaart en consumentisme, hoe groter de psychologisering en medicalisering. We connecteren niet meer. De stress neemt ons lichaam over. Alles voor de schone schijn. Maar als je je buitenkant mooi maakt en de binnenkant angstig, dan gaat de angst het winnen van de buitenkant. Ondertussen verliezen we niet alleen de voeling met onszelf en onze medemens maar ook met de natuur, terwijl we er zelf deel van uitmaken.
De zeer mooi uitgegeven Bosbadbox is te bestellen bij Samsara Books in Amsterdam voor 24,90€.
