Wanneer je aan de kust bent en het regent pijpenstelen, tik dan eens ‘regenactiviteiten in Oostende’ in. Bovenaan met stip staat een bezoek aan de Mercator genoteerd.  Populairder dus dan een ritje met de kusttram, een bezoek aan dat andere museumschip de Amandine (pas gerestaureerd), Mu.ZEE of het James Ensor House, om iets te noemen.  Wie zijn wij dan om op een regenachtige dag dit in twijfel te trekken? Dus op naar het zeilschip Mercator, dat dit jaar het 90-jarig bestaan viert!

Boekje aangeraden

De driemaster ligt afgemeerd in de jachthaven aan de Vindictivelaan, pal tegenover het stadhuis, op loopafstand van het station. Het is een beschermd monument dat dateert uit 1932 en met zijn 78 meter lengte wellicht het bekendste schip van ons land. De stad is er eigenaar van. En de vzw toerisme Oostende staat in voor de praktische afhandeling. En daar kan je een probleem hebben. Op de website visitoostende.be staat namelijk dat de toegangsprijs (5 euro) dient te worden betaald met een betaalkaart. Dat schijnt zelfs zo voor alle musea van de stad te zijn. En wel om veiligheidsredenen, zo wordt aangehaald. Maar aangezien je in ons land nog steeds met cash geld wettelijk mag betalen, heb ik de stoute schoenen aangetrokken. En na wat heen en weer gemaild, blijkt dat wie zich met geld aanbiedt alsnog terecht kan. Fijn is dan weer dat je voor een individueel bezoek niet vooraf hoeft te reserveren en dat het onthaal uiterst vriendelijk is. Ook een boekje (1 euro) verschaft je als bezoeker best veel informatie, al kun je aan boord ook tal van infoborden vinden.

Prachtig gerestaureerd

De Mercator ligt sinds 1964 in het dok en wordt dagelijks nog opgefrist, al werd het schip  enkele jaren geleden volledig gerestaureerd. Volgens insiders zou het jaarlijks op z’n minst nog 100.000 euro kosten om het goed te onderhouden. Daarom zal het naar verluidt dit najaar nog worden gedraaid om enkele belangrijke herstellingswerken uit te voeren aan de dwarsmasten.

Met het boekje in de hand ga ik aan dek en bezoek ik het ruim. De nummers in het boekje komen overeen met deze aan boord. Je kunt ook een ipod huren waarop getuigenissen staan, oude filmfragmenten, foto’s en verhalen van mensen die aan boord waren tussen de jaren ’30 en ’60 van de vorige eeuw. Maar ‘in die beschränkung zeigt sich der Meister’, Goethe indachtig, laat ik die keuze aan me voorbij gaan. Er valt immers genoeg te zien. De Mercator was dus een schoolschip waar officieren en zeelui voor de koopvaardij hun opleiding kregen. Het maakte zijn laatste reis in 1960 en nadien kwam het in Oostende te liggen. Het is een driemast barkentijn, met een diepgang van 4,5 meter, goed voor 778, 86 ton. De 15 zeilen samen hebben een oppervlakte van 1600 vierkante meter.

Op het achterdek zien we roer en kompas, aan stuurboord wordt de snelheid gemeten. De maximumsnelheid van dit zeilschip bedraagt 13 knopen oftewel 24 kilometer per uur.  Het schip heeft zowat alle zeeën bevaren gedurende 41 reizen. Daarvan is de repatriëring van pater Damiaan wel de bekendste. Dat gebeurde in 1936 toen een Amerikaans schip het stoffelijk overschot in Panama overdroeg aan ons land.

Motor

Wie in techniek geïnteresseerd is, zal niet op zijn of haar honger blijven. Denk aan de nagelbank, de touwen, maar ook de motor die je door de raampjes ziet. Wereldwijd is hij één van de twee motoren in zijn soort die nog altijd werken, lees ik in het boekje. Dat voert me ook langs de brug, de kamer met de telegraaf, de marconisten- en de kaartenkamer.  Op het verhoogde voordek liggen de zware ankers en heb je een mooi uitzicht op de masten. Dat onderscheid moet zijn, blijkt uit de vertrekken van de cadetten versus de officiersruimte. De ene is al wat mooier aangekleed dan de andere, maar beide zijn praktisch en worden optimaal benut. Wat zeker tot de verbeelding spreekt is de kajuit van de dokter en de ziekenboeg.

Oorlog

Uit een foto leid ik af dat de Mercator nog gediend heeft als liaisonschip voor duikboten. Het schip ligt dan voor anker in Freetown (Liberia). Wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt is het net vertrokken uit Riode janeiro, op weg naar het Britse Sint Helena, lees ik in het boekje. Omdat ons land pas na 18 dagen capituleert, is de Mercator er niet welkom. En dus wordt de steven naar Angola gewend, zo blijkt, een kolonie van het neutrale Portugal. Daarna wordt doorgevaren naar Congo. Na een lange periode van onzekerheid, kunnen de opvarenden kiezen bij wie ze in dienst gaan. De meesten opteren voor de Britse Navy. En blijkbaar is er nog een leuk nieuwsje dat vast de kinderen aanspreekt, nl. dat er destijds een geheime bergplaats aan boord was, waar 16 FN geweren werden verborgen. Ik ga het plekje niet verklappen, maar als je ter plaatse bent, vergeet er niet naar te vragen.

Praktisch

Het museumschip is open om 10 uur en sluit om 17 uur, laatste bezoekers aan boord om 16.15 uur.
Entree: 5 euro, kortingen mogelijk, jonger dan 4 jaar gratis.
Op maandag gesloten.
Info: www.zeilschip-mercator.be of visitoostende.be, tel: +32 (0) 59.70.11.99