EZELSOREN – Kanttekeningen bij moeilijke kwesties – Vlaamse Journalisten Vereniging

Een journalist aan het woord

Dit boek is interessant voor het hele VJV, want hier is een journalist aan het woord. “Ezelsoren” bundelt essays, opiniestukken en artikelen van de voorbije tien jaar die in kranten, tijdschriften en vakbladen verschenen. Professor Braeckman (en de uitgeverij) kozen de 50 meest relevante teksten die toegankelijk zijn voor mensen mét en zonder kennis van zaken. Allemaal hebben ze dit gemeen: rationeel zijn en kritisch denken. In zijn artikels probeert Braeckman synthetiserend kennis over te dragen, maar we blijven vatbaar voor onmogelijke theorieën, meestal onschuldig, maar niet altijd. Onze intuïtie stuurt ons de mist in en zelfs verstandige mensen zijn vatbaar voor onzin. Onze breinen zijn niet geëvolueerd om objectieve kennis te behappen. Hun belangrijkste taak is het individu te leren overleven, zodat het zich kan voortplanten.

Wetenschap en kritisch denken

Deel I behandelt Wetenschap en Kritisch Denken. De hoeveelheid wetenschappelijke publicaties is de laatste jaren enorm toegenomen, de vakidiotie ook en het aantal onbetrouwbare publicaties ook. De ouderen onder ons herinneren zich zeker Erik van Däniken en zijn boek: “Waren de goden kosmonauten?” (1969), een prachtig staaltje pseudowetenschap. Ik geef toe dat ik ook geloofde dat er ooit buitenaardse wezens de aarde bezochten en de mensen hielpen. Het was logisch dat de geheimzinnige Nazcalijnen in Peru hun landingsbanen waren.

Een ander mooi voorbeeld van ufomythologie was voor Braeckman het bezoek aan het Internationaal UFO Museum and Research Center in Roswell (USA). Daarvóór bezocht hij ook het Creation Museum in Kentucky, wat evengoed pseudowetenschap behandelt, namelijk het creationisme. Op deze beide voorbeelden laat de auteur het rationele denken los, botst op de ene waanzinnige opvatting na de andere en verbaast zich bv. over het filmpje waar een man rondloopt met een dinosaurus alsof het zijn huisdier is.

Religie

Deel II gaat over religie, een heikel punt, omdat het méér nog dan gelijk welke complottheorie, gelovigen diep raakt. Als je leest wat hij schrijft over mirakels en verschijningen, kan je niet anders dan hem gelijk geven. Hij legt uit waarom het totaal afwijken van een geldende natuurwet zelfs voor een alwetende god erg onwaarschijnlijk is.

Menselijk, al te menselijk

Deel III “Menselijk, al te menselijk” is een titel waarachter uiteenlopende gedachten uitgewerkt zijn. Eeuwen lang dacht men dat alleen de mens in staat was tot een redelijke gedachtegang, maar sinds Darwin weet men dat (andere) dieren ook gevoelens hebben, uitvindingen doen en die zelfs kunnen doorgeven aan de volgende generatie (cultuur!). Interessant is ook het hoofdstuk gewijd aan Epicurus, een wijsgeer die over zowat alles politiek incorrecte opvattingen had.

En vergeet niet de lofzang van de luiheid te lezen! Wat is in dit verband het verschil tussen een hark en een bladblazer?

Darwin

Dat brengt ons bij deel IV: Darwin. Braeckman is een kenner en voorvechter van de evolutietheorie. Hij legt uit dat intelligent design en het creationisme terrein winnen, al ziet hij het eerder als een zoektocht naar zingeving, want hoe kunnen we leven “in een kosmos en natuur die volkomen onverschillig tegenover ons staan”

Lezen?

Zeker lezen! Braeckman kan moeilijke kwesties bevattelijk uitleggen en niet zelden met een portie humor. Hij beledigt niet, maakt niet belachelijk, maar geeft een opinie via feitelijk, onderbouwd redeneren met een verhaal, een anekdote, of een voorbeeld waar nodig. Ik heb al een kritiek gelezen van iemand die vond dat hij te weinig actuele gebeurtenissen becommentarieert, maar nadenken over domheid, Alan Turing en homoseksualiteit, over woke zijn en zo meer, is van alle tijden. Een andere recensent looft het hele boek, maar vindt dat de auteur wat “ongenadiger had mogen zijn voor de perfide misbruiken van de Kerk”.

Mooie sfeermakers zijn de zwart-witte foto’s van Gwenny Cooman.