Kent u het FWO? Ik hoop dat u “ja, natuurlijk” zegt, want het is een erg belangrijk fonds.
Mijn eerste kennismaking met het FWO was op 14 december 2018 toen in Antwerpen de 90ste verjaardag gevierd werd van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek.
Het ontstaan hebben we te danken aan Albert I die in 1927 hardop wenste dat er “een nieuwe impuls zou komen voor het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek als basis voor meer toegepast onderzoek en economische ontwikkeling”
Eer u nu afhaakt en “boring” roept, wil ik u het volgende laten overdenken. Ik heb de viering mogen meemaken en met verschillende deelnemers gesproken. De eerste was een jonge vrouw die van het FWO een beurs kreeg om haar doctoraat te bekostigen. Zij deed onderzoek naar kanker in de hersenen. Nu zowat iedereen iemand kent die aan deze geniepige ziekte lijdt, is duidelijk dat het FWO zijn geld niet verspilt. U kan opwerpen dat “onderzoek doen” gedurende 2 jaar of langer een soort werkeloosheidsuitkering is. Mijn kort gesprek leerde me dat “onderzoek doen” tijdrovend en dikwijls uitermate ontmoedigend is. Soms is het onderzoek – vooral ivm gezondheid – eerder een kwestie van te weten wat NIET de oorzaak van de ziekte is. Als u beseft dat elke doorbraak de volgende dag wereldnieuws is, weet u ook hoe weinig doorbraken er zijn. Toch is onderzoek bitter noodzakelijk en de successen bestáán: de strijd tegen AIDS is daarvan een goed voorbeeld.
Nu u van het belang van het FWO overtuigd bent, is het tijd u te vertellen waar het geld vandaan komt. Dat is eenvoudig: in hoofdzaak van u en van mij of – anders gezegd – van de belastingbetaler: 80% van het budget bestaat uit Vlaamse middelen en 20% uit federale middelen. Privé personen zijn niet zo happig op investering in onderzoek, de reden hiervan is – zoals ik hoger al aanhaalde – dat er meestal zero, zero, zero resultaat is in de beginfase.
Vlaamse instelling
Het is inderdaad een Vlaamse instelling geworden, al heette het bij de oprichting in 1928 “Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek” en was het toen in handen van een Franstalig gezelschap van rijke bankiers en bedrijfsbeheerders. Het aandeel van het wetenschappelijk onderzoek was toen nog bescheiden.
Het duurde tot 1988 eer het wetenschapsbeleid verschoof naar de gemeenschappen en in 1996 werd het FWO opgericht en werd de Vlaamse Gemeenschap de grootste financier, al in 2010 goed voor bijna 80 % van het FWO-budget.
Het is mooi dat het Fonds zich in het Nederlands afkort, al moet ik zeggen dat de voertaal tijdens de lezingen op 14 december 2018 Engels was en de voornamelijk Nederlandstalige sprekers zich dus ook uitdrukten in die taal. De reden daarvoor is natuurlijk dat er deelnemers van de hele wereld waren uitgenodigd. Wetenschap houdt zich tegenwoordig niet aan landsgrenzen.
Belang van burgers bij onderzoek
Ik ben geen wetenschapster, maar ik het grootste respect voor al die mensen die de laatste jaren onze gezondheid en levensstandaard tot op een opzienbarend hoog niveau tilden.
Tijdens zo’n congres hebben ze de gelegenheid om elkaar te ontmoeten en standpunten uit te wisselen. Van het ontbijt over de lunch tot de receptie, overal zag je geanimeerde gesprekken onder de méér dan 1.250 bezoekers, op wat het grootste wetenschapscongres in België mag genoemd worden.
Ikzelf heb gesproken met professoren, studenten en doctoraat-studenten van de Antwerpse, Leuvense en Amsterdamse universiteit.
Tijdens meerdere lezingen werd het belang van de deelnemende burger/ vrijwilliger belicht, die bv. deelnam aan een onderzoek i.v.m. luchtvervuiling zoals Rode Neuzen en Airbezen. In ruil voor participatie krijgen we informatie.
Ik had meegedaan aan Vraagvoordewetenschap.be en was op die manier uitgenodigd.
We kregen allemaal een prestigieus mooi boek mee waarin de verwerking van al die vragen stond. Op de flap lees ik: “Inspiratiedocument dat burgers en wetenschap verbindt” en dat werd helemaal waar gemaakt. Ik heb genoten van die dag en heb veel bijgeleerd, bovenal weet ik nu wat voor een belangrijke bijdrage het FWO levert aan onze levenskwaliteit.
