… daaraan moest ik denken toen ik voor de “Extatische opname” stond in AMUZ, de vroegere, ontwijde Sint-Augustinuskerk in Antwerpen.
De “Extatische opname” is een werk van Jan Fabre. Hij is een aanhanger van het schilderen zonder verf. In de plaats daarvan gebruikt hij kevers, duizenden, die hij op een ondergrond kleeft. Het geeft een prachtig resultaat! We zien een schittering en een reliëf wat je met verf niet kan bereiken!
Een vriendelijke studente die toezicht hield, meende te weten dat de kevers uit Azië komen, niet gekweekt worden, maar het overschot zijn van – zeg maar – duizenden maaltijden. Ze eten dus kevers zoals wij garnalen eten, maar met meer zorg, want Fabre staat gereed om de duizenden pantsers mee te nemen.
Hier schiet Gaia te kort m.i., maar goed, laten we het over mijn titel hebben.
Foto: www.lukasweb.be – Art in Flanders vzw, photo Hugo Maertens.
In het rechter zijaltaar hangt normaal “De marteling van de heilige Apollonia” van Jacob Jordaens, u weet wel, de martelares die men in Egypte rond het jaar 250 de tanden uit de mond sloeg, de kaak verbrijzelde en de tong uittrok. Sinds onheuglijke tijden grijpt de echt gelovige christen niet naar pijnstillers, maar bidt tot de heilige voor verlichting van tandpijn.
Fabre geeft een eigen interpretatie van het werk van Jordaens. We zien geen weelderig-barokke vrouw, die willoos de tanden uit haar mond laat trekken door een halfnaakte beul, maar een knappe, slanke zangeres die – gezeten bovenop een tand – een melodie de lucht instuurt.
Jordaens hult zijn martelares in ruim vallende kleren, al is het bovenstuk wat te ver afgezakt en moet ze met de hand haar naaktheid bedekken. Fabre presenteert een jonge vrouw met weinig om het lijf, in short en met hoge hakken
In de begeleidende tekst op een knap uitgegeven folder, lezen we: ook Jan Fabre plaatst de martelares centraal in beeld “als een ruiter op een tand omkranst door palmtakken die verwijzen naar haar heroïsche martelaarschap” en toont ons haar intense, maar vooral vrijwillige overgave. Met haar strakke korset, nauwe nylons pumps en lange, loshangende haren zet Fabre Apollonia neer als een wulpse dame. De tang vastgehouden als een microfoon en de decibelmeter zijn een verwijzing naar AMUZ als muziekcentrum. Aan het aantal decibels kan je zien dat ze de grenzen opzoekt. Apollonia wil de stilte overstemmen, elk woord dat niet werd uitgezongen, is een gemis. Apollonia zorgt voor opwinding en energie.” (cursieve letters zijn van mij)
Tot daar de begeleidende tekst. In het licht van de laatste #metoo hetze was ik plots geneigd die tekst anders te gaan interpreteren, meer vanuit het standpunt van de man die – aangeklaagd voor verkrachting – tegen de rechter zegt: “Ja, mijnheer de juge, ze zei nee, maar ze bedoelde ja”.
Onderaan zitten twee likkebaardende (lelijke) reuen, die in de context overkomen als imago’s van dierlijke, mannelijke lust. De decibelmeter staat in het rood, wat op de decibels kan slaan of op de graad van opwinding, die Apollonia – in haar vrijwillige overgave aan de marteling – ondervindt.
Wat denkt u?!
