200 jaar UGent in 200 objecten

De geschiedenis van UGent vanuit 200 symbolische objecten beschrijven is een bijzonder origineel concept en breekt met de doorgaans gebruikelijke traditionele encyclopedische aanpak. Maar als alumnus van de RUG, faculteit geneeskunde (1981) kan ik eerlijkheidshalve niet nalaten enkele correcties en aanvullingen voor een volgende editie te formuleren. De inleiding spreekt over een eigenzinnige caleidoscoop die uiteraard geen volledige geschiedenis pretendeert te zijn.

Universitair genezen

In “Universitair genezen” (16) wordt correct aangegeven dat de faculteitsraad in 1930 besloot om een autonoom ziekenhuis te bouwen om niet meer afhankelijk te zijn van het stedelijk hospitaal De Bijloke. Nergens wordt vermeld dat Frans Daels, die een grote rol speelde in de vernederlandsing van de Gentse universiteit, reeds in 1928 ijverde voor een eigen universitair hospitaal. Het primum movens ging onbetwistbaar van hem uit. Hij was het die op 18 februari 1931 in een brief als eerste de benaming “Academisch Ziekenhuis” gebruikte, geïnspireerd door zijn contacten met het gelijknamige ziekenhuis te Leiden.

De bouw werd aangevat in 1937 en samen met Elaut, Goormaghtigh en Schoep werd dit immense werk meer dan 20 jaar later in 1959 tot een goed einde gebracht.

Meer aangewezen was een geschikter object ( i.p.v. een nierbekken) te kiezen uit de rijke collectie van het Museum voor Geschiedenis van de Geneeskunde gehuisvest in het Pand (derde belangrijkste collectie in Europa).

Ik mag terloops opmerken dat over deze uitmuntende collectie nergens sprake is terwijl andere collecties (Archeologisch Museum, Museum van de Dierkunde, Etnografische Verzameling, Museum van de Morfologie e.a.)uitvoerig en soms meermaals worden toegelicht. Op eenvoudige vraag wordt het museum gratis opengesteld voor rondleidingen die belangeloos gegidst worden door emeriti van de faculteit.

De Berlijnse dubbel

“De Berlijnse dubbel” (19) gaat over aankopen van dubbels uit het Berlijnse Museum für Völkerkunde w.o. Mexicaanse, Melanesische en Polynesische voorwerpen, culturen waar we historisch weinig banden mee hebben. Etnografisch is de titel: “Frans Olbrecht en zijn beroemde Ivoorkust expeditie (1938 – 1939)” meer aangewezen. Tijdens deze expeditie werden duizenden voorwerpen verworven en was de aanleiding tot de eerste doctoraatsthesissen ter wereld over Afrikaanse kunst.

Hij was één van de meest invloedrijke etnografen van zijn tijd met een doorslaggevende invloed op de studie van de Afrikaanse kunst. Omdat hij uitsluitend in het Nederlands publiceerde was zijn internationale uitstraling aanvankelijk beperkt. Als illustratie suggereer ik een Ba-kuba sculptuur. Een tweede gemiste kans om F. Olbrecht te vermelden is bij het hoofdstuk “De wasrollen van Amaat Burssens” (65).

Het pincet van Pompeï

“Het pincet van Pompeï” (127) is waarschijnlijk geen replica. Toen V. Deneffe vernam dat er in Pompeï talrijke medische instrumenten aangeboden werden op een veiling heeft hij ter plaatse alles opgekocht. Replica’s zijn de Etruskische chirurgische ooginstrumenten eveneens geschonken en tentoongesteld in het Museum voor Geschiedenis van de Geneeskunde.

Studentenleven

Vanzelfsprekend wordt doorheen heel het boek ruime aandacht geschonken aan het studentenleven. Toch mocht er ergens ruimte zijn voor de vermelding van de tweejaarlijkse revue van de faculteit geneeskunde, traditioneel opgevoerd in de Stadsschouwburg. Ook de oprichting van de Studium Generale (1979) binnen de faculteit geneeskunde kon vermeld worden waarbij professoren gastsprekers werden over hun hobby, aangevuld met andere culturele activiteiten.

Hierbij een onvolledig overzicht: een zeer jonge nog onbekende J. Hoet over moderne kunst, Fautrez over Wagner, Kint over restauratie van schilderijen, de monologen van J. Schoenaerts (Socrates) en Y. Lex (de vrouw van Socrates), de lijkwade van Turijn, het eerste jazzconcert in het AZ met uitsluitend musicerende artsen enz.

Trotse Togati

Op de pagina “Trotse togati” (200) is er nog voldoende ruimte om erop te wijzen dat rector Prof. Dr. P. Van Cauwenberge niet de eerste was om de promovendi te omringen met de nodige luister. Het was L. Elaut, tijdens zijn decanaat van 1941 tot 1943, die het initiatief nam in navolging van buitenlandse universiteiten om deze traditie in te voeren bij de promotie van de nieuwe artsen. De pagina kon afgerond worden met de vermelding dat hij, samen met F. Daels en J. Goossenaerts, één van de initiatiefnemers was van de oprichting van de Vlaamse Academie voor Geneeskunde in 1939 bijna 100 jaar na de oprichting van de Academie Royale de Médicine de Belgique ondanks de grote tegenkanting van de Leuvense universiteit die zich hardnekkig verzette tegen de oprichting van onafhankelijke Vlaamse Academiën.

Terecht wordt Willem I geroemd als oprichter van de Gentse universiteit. Ergens mocht dan ook het initiatief van de overtuigde Orangist Prof. Dr. Em. A. Evrard genoemd worden: het bronzen standbeeld (2,4 m.), ontworpen door Du Cheyne is voltooid om geplaatst te worden aan de Reep.

Nabeschouwing

Ik besluit met twee nabeschouwingen.

Durven Denken moet ook toekomstgericht zijn. Zo zou de oprichting van een allesomvattend Museum UGent (suggestie MuGent) met topstukken uit elke collectie, in samenwerking met meerdere partijen, een ware gids zijn voor 200 jaar UGent. Het zou een mooi geschenk zijn voor Gent en Vlaanderen en een billijke return voor het geïnvesteerde belastinggeld.
Als Fabre, Borremans en De Bruyckere de eer genieten om als levende kunstenaars reeds lof te krijgen, terwijl hun kunsthistorische betekenis op termijn onzeker, is dan ware het eerlijk en vanzelfsprekend binnen het bestek van dit boek Olbrecht, Daels en Elaut voorrang te geven omwille van hun bewezen historische bijdragen voor Ugent.

Het blijft een lezenswaardig boek met een evenwichtige, soms verrassende mix van feiten uit alle geledingen van UGent.

Het boek (ISBN 978 94 9208 189 6) werd uitgegeven door uitgeverij Hannibal en kost 35 euro. Te koop in het Nederlands en het Engels in de Boekhandel en via de UGent-shop.