Voor de hedendaagse mediaconsument oogt het allemaal vrij simpel. Een eenvoudige druk op de iPhone of via de pc opent een waaier van mogelijkheden om de zoektocht naar nieuws, duiding en vooral ontspanning te bevredigen. Apps als iTunes, Spotify en Shazam schermen met talloze en vaak verrassende keuzes. Of het nu gaat over de meer dan verdienstelijke podcast van Radio 1 ‘Het Kwartier’ of over indringende documentaires en boeken, er is voor ieder wat wils.
Om maar te zwijgen van de onuitputtelijke mogelijkheden binnen het muzikale spectrum zonder het typische gekraak van de middengolf en de FM-ontvangst. Verschillende Top 40 kanalen, Vlaamstalige hits met onder meer Pommelien Thijs, Nostalgie à la carte om de herinnering aan toen zonder al te veel verbale diarree warm te houden, zoals icoon en zakenman Lex Harding het zou formuleren. Een heuse tsunami, die enerzijds aanlokkelijk oogt, maar anderzijds ook het medium zonder hetwelk dit alles mogelijk was, namelijk de radio, in een sombere en zelfs zeer donkere vergeethoek drumt. Zonde.
Zeker omdat in tegenstelling tot wat de totaal verkeerd geïnformeerde jongeren bij hoog en laag zweren, niet Radio Donna, maar andere prestigieuze stations vertolkten een meer dan opmerkelijke voortrekkersrol. Nog geen halve eeuw geleden was het immers door vaak politieke bemoeienissen totaal ondenkbaar dat hun idolen continu aan bod kwamen. Men moest het vaak doen met enkele uren zoals het Engelse ‘Pick Of The Pops’ en dat was het. Het werd dus tijd om het roer om te gooien en vooral om de wet handig te omzeilen door vanop schepen en bouwvallige forten voor de Britse kust, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als verdedigingsschild voor de oprukkende vijand functioneerden, de tieners met hun voorkeur te bestoken. Geen wonder dat de toenmalige zeezenders zoals het nu nog steeds uitzendende Radio Caroline, Radio London, het met Vlaams geld gefinancierde Radio Mi Amigo, Radio Veronica en vele andere opportunisten de kans grepen om aan deze wens te voldoen.
Akkoord, dat achter het beeld van goedgezinde presentatoren, die in ruil voor reclame en een behoorlijk salaris hits aan de lopende band serveerden, een concurrentiestrijd woedde met helaas dramatische gevolgen. De aanslag op 15/5/1971 op het zendschip van Radio Noordzee Internationaal en de moord op Reginald Calvert, de eigenaar van de fortpîraat Radio City versnelden het ingrijpen van hogerhand.
Dat de tranen bij het afscheid rijkelijk vloeiden, verbaasde niemand, want het imago van de voorgespiegelde vrolijkheid waarbij genieten van het leven primeerde, werd door de ontnuchterende realiteit doorprikt. De betrokkenen bleven echter niet bij de pakken zitten en ontdekten handige omwegen. De drijvende stations kregen een verlengstuk aan land. Het inschakelen van de satelliet voor het bekomen van landelijke commerciële radio betekende een gouden zet. Al kostte het voor bijvoorbeeld Jeroen Soer wel bloed, zweet en tranen om Radio 10 via een Italiaanse bocht te realiseren, toch slaagde zijn opzet en werd de nieuwkomer snel een vriend in miljoenen huiskamers.
Voor de minder gegoede gezinnen was trouwens het kleine toestel met een eenvoudige keuzeknop vaak de enige mogelijkheid om zich uitgebreid van de gebeurtenissen op het wereldtoneel te informeren. Van de grootste luchtvaartramp in de geschiedenis in 1937, de explosie van het passagiersluchtschip, de ‘Hindenburg’ in Lakehurst met het legendarische verslag van Herbert Morrison op NBC Radio, tot de moord op John F. Kennedy in de straten van Dallas, de radio vertolkte briljant de rol van doorgeefluik.
En wie liet zich niet vaak meeslepen door de vaak lyrische en onnavolgbare verslaggeving van icoon Jan Wauters, wiens woordkeuze tijdens de Ronde van Frankrijk talloze emoties losweekte en vaak tot collectieve vreugde leidde bij de zoveelste overwinning van kannibaal Eddy Merckx? Het mag dan misschien absurd klinken, maar vaak kiezen voetballiefhebbers voor de gedreven en empathische aanpak van Peter Vandenbempt waardoor men het wedstrijdverloop enigszins kan personaliseren.
Ook dat is de kracht van radio. De pure beleving van een ‘theatervoorstelling’ waarbij alle ingrediënten uit het leven vaak tot een verrassende cocktail gekneed worden. Dit leidde overigens in 1938 tot onverwachte gevolgen waarbij de directie van CBS na het hoorspel ‘The War of The Worlds’ naar het gelijknamige boek van H.G.Wells in een bewerking van Orson Welles zwaar onder vuur kwam te liggen. Het continu onderbreken van een zogenaamde nieuwsuitzending door berichten over een invasie van wezens afkomstig van de planeet Mars, werd door miljoenen Amerikanen zodanig ernstig genomen dat de hulpdiensten door paniekerige smeekbeden werden overspoeld. De verantwoordelijken voor dit nochtans goed bedoelde avondprogramma moesten hemel en aarde bewegen om de totaal ontspoorde situatie te normaliseren.
Vandaar dat het meer dan ooit een must is om het medium radio als cultureel erfgoed te koesteren en vooral om het belang te herwaarderen, ondanks de overvloed van multimedia mogelijkheden. Al is het maar om de geschiedkundige rol bij de generatiewisselingen te benadrukken en om de derde leeftijd, voor wie de technische evolutie net iets te veel in sneltreinvaart verloopt, niet in de kou te laten staan. Kortom, en met dank aan Stef Bos: ‘Ik Hou Van De Radio’.
