Dit sprookje voor kinderen én volwassenen is wereldberoemd en ook in het Nederlands al vele keren vertaald. Deze uitgave is speciaal: de vertaling is in vlot, modern Nederlands en de oorspronkelijke tekeningen werden ingekleurd. Bovendien is het mooi uitgegeven met harde kaft.

Ik vertel heel in het kort de inhoud. Alice zit met haar zusje aan de waterkant en verveelt zich. Dat verandert als er plots een wit, pratend konijn voorbij komt. Ze volgt het tot in zijn hol, waar ze onstuitbaar naar beneden valt: “down the rabbit hole” is in het Engels een vaste uitdrukking geworden, die refereert aan het zich verdiepen in iets, of terechtkomen in een vreemde toestand. Alice komt ongedeerd aan in een wondere wereld. Door uit een flesje te drinken wordt ze heel klein, door een stukje cake te eten wordt ze heel groot. Dat is het begin van allerlei onzinnige avonturen, waarbij opvalt hoe kalm en onbevreesd Alice is. Lewis Carroll laat haar reageren als een verstandig, klein kind.

Er zijn vier verschillende stemmen aan het woord, legt de vertaler uit in het Nawoord: “die van Carroll (op de achtergrond, peilend), die van de verteller (die reacties uitlokt), die van Alice Liddell (zoals de verteller haar plagerig opvoert) en die van de verhaal-Alice (die Carroll expres niet laat samenvallen met Alice Liddell)”. Al die stemmen zijn intens vervlochten en maken het verhaal levensecht.

We kennen de personages intussen, ook vanuit de film van bv. de Disney studio’s: de Hoedenmaker, de Maartse haas, Homptie Domptie, de Hartenkoningin en vele anderen. Dit moderne sprookje is niet alleen bedoeld voor kinderen. Er komt weinig echte actie in, het draait om dialogen, om etiquette, identiteit en vooral over het verschil tussen zin en onzin. Het bovennatuurlijke is afwezig, al gebeuren er voortdurend onverklaarbare dingen. De Victoriaanse samenleving wordt door Carroll op de korrel genomen via sprekende dieren en levenloze objecten, zoals speelkaarten.

Kinderboeken zijn doorgaans moralistisch, maar ook daarmee steekt Carroll de draak tot in het absurde. Een voorbeeld: de Hertogin gooit haar baby naar Alice, die hem met moeite kan vangen. Ze zingt het tegenovergestelde van een lief slaapliedje, waarvan het begin luidt: “Wees hardvochtig met uw blaag en geef hem voor zijn niezen slaag… “, gooit hem woest in de lucht, zodat hij hard brult en schudt hem aan het eind van elke zin stevig door elkaar.

De nieuwe uitgave maakt van dit boek een mooi geschenk. De vertaling is prima. Henkes slaagt erin om de gedichten te vertalen en te laten rijmen. Zijn Nawoord licht de achtergrond van het ontstaan van het verhaal toe en ook hoe de echte Alice Liddell leefde en stierf. Hij gaat in op de gezagsondermijnende aspecten in het verhaal en op het verdoken feministische karakter ervan. Het zou nuttig zijn het Nawoord vooraf te lezen! Voor de (volwassen) liefhebbers zijn de Aantekeningen interessant. Daarin lezen we allerlei wetenswaardigheden, die behoren bij het rode nummer van de bladzijde. De Verantwoording onthult het aantal Engelse en Nederlandse boeken die Henkes raadpleegde. 

Lewis Carroll is een pseudoniem van de Engelse wiskundige Charles Lutwidge Dodgson. Het eerste boek verscheen in 1865.

auteur: Lewis Carroll

vertaling: Robbert-Jan Henkes

uitgeverij Van Oorschot Amsterdam 2024

illustraties: John Tenniel, ingekleurd door Floris Tilanus