Op bezoek bij de ‘Strooplekker’

Borgloon, een gezellig stadje in het glooiende Haspengouw, eens een versterkte stad vanwaar de graven van Loon regeerden over hun graafschap. Kunst, erfgoed en landschap zijn de drie basisingrediënten en dat het kan zonder fiets wil ik hier bewijzen in meer dan een dagje uit.

Verken eerst de stad zelf met de ‘Spijkerwandeling’, ook genoemd ‘In de voetsporen van de graven van Loon’ (ongeveer 5 km). Ze voert je naar de mooiste plekjes van het gravenstadje. Een zeer grondige brochure met bijkomende achtergrondinformatie is verkrijgbaar bij de toeristische dienst (3 euro). Je volgt gewoon de klinknagels op de stoep.

De route start bij het stadhuis. Op het binnenpleintje van het Kanunnikenhuis staat het standbeeld van de ‘Strooplekker’, de bijnaam voor de Lonenaren: symbool van een rijk Loons verleden door zijn vorm: een appelhoofd, een perenlichaam en een strooppot als hoed.

Ga zeker de Sint-Odulphuskerk binnen, een ingrijpende restauratie laat je nog meer genieten van het rijkelijke, kerkelijke patrimonium met onder meer een reliekschrijn van Sint-Odilia en de stoel van Sint-Lutgardis. Deze stoel is waarschijnlijk het oudste zitmeubel van België, afkomstig uit een benedictessenabdij en een voorwerp van verering om een voorspoedige zwangerschap af te smeken.

Vlak bij de kerk kom je bij de Burchtheuvel, zo’n 118 m boven de zeespiegel en met een prachtig uitzicht op Zuid-Haspengouw.

De wandeling brengt je ook naar het Stationsplein. Sinds de aanleg van de spoorlijn Sint-Truiden – Borgloon – Tongeren (1879) kende de stationsbuurt een grote economische bloei. De fruit– en fruitverwerkingsbedrijven konden nu hun producten vlugger en goedkoper verkopen. Niet minder dan 4 groothandelaars in fruit en drie stroopfabrieken waren hier in de buurt gevestigd. De spoorlijn werd in 1957 afgeschaft en is nu deels recreatief fiets– en wandelpad.

Borgloon was de bakermat van de stroop. Wil je alles over de stroopgeschiedenis te weten komen dan ben je hier op het Stationsplein in het fruitbelevingscentrum in de Stroopfabriek op het juiste adres.

De oudste stoomstroopfabriek van Borgloon is een van de laatste restanten van de industriële verwerking van fruit tot stroop. Het verhaal van deze fabriek begon in 1879, toen de familie Wynants de stroopfabriek oprichtte. In die jaren evolueerde het stroopstoken immers van een huisnijverheid naar een industriële activiteit. In de eerste helft van de 20ste eeuw groeide Borgloon dan ook uit tot het middelpunt van de stroopfabricatie. Vanaf de jaren ’60 kreeg men het moeilijker en moeilijker. De opkomst van onder meer ontbijtgranen, choco, … gaf de doodsteek.

In 2005 kocht de stad de gebouwen op om verder verval te voorkomen en in 2007 werd de Loonse stroopfabriek de trotse winnaar van het Canvasprogramma ‘Monumentenstrijd’. Na een intense periode van ingrijpende werken en restauratie opende in 2019 de gerestaureerde stroopfabriek samen met een fruitbelevingscentrum.

Maak kennis met de oude persen en kookketels en bewonder de demonstratie stroopstoken. In het belevingscentrum leer je alles over het Haspengouwse fruit. Veilinghuis BelOrta, dat een site in Borgloon heeft, zorgt hier mee voor de invulling. Doe mee aan een virtuele veiling, maak je eigen strooppotjesetiket, snoei interactief een fruitboom of teken een nieuwe appelsoort uit. Aan de hand van leerrijke belevingsmodules volg je in je eigen tempo de weg die een stuk lekker Loons fruit aflegt. Er is ook een zeer geschikt parcours voor kinderen.

Je kan de ter plaatse gemaakte stroop en stroopwafels vinden in het aanpalende winkeltje. In betere tijden zal je ook opnieuw kunnen genieten in bistro ‘De Smaakfabriek’, op de benedenverdieping van het museum. Handig meegenomen is dat de stroopfabriek ook het nieuwe toeristische onthaal van Borgloon herbergt en het Stationsplein is ook een ideale parkeerplaats als je naar de stad of het museum wil, of als je sommige natuurwandelingen wil maken.

Tonnen fruit vinden de weg naar BelOrta Borgloon. Met ongeveer 150 werknemers is het rechtstreeks een van de voornaamste werkgevers in Zuid-Haspengouw. De veiling heeft een reputatie opgebouwd als belangrijkste coöperatieve verkooporganisatie voor fruit dat komt van een 1000-tal kwalitatief hoogstaande beroepstelers in de regio. BelOrta Borgloon is marktleider in de verkoop van aardbeien en een breed assortiment zomerfruit (frambozen, kersen en bessen). Gedurende de wintermaanden verhandelen ze ongeveer 120.000 ton appels en peren. Het kwaliteitslabel staat garant voor kwaliteitsfruit dankzij strenge normen: de draaischijf van de fruithandel in België.

In 2022 zijn er weer mogelijkheden tot bezoek met gids in de vestiging van BelOrta. Er zijn zowel bezoeken gepland voor individuele bezoekers als voor groepen. Het is nog wel een beetje onder voorbehoud wegens de onzekere toestand, maar normaal zou men beginnen van april 2022. Alle verplichte inschrijvingen gaan via de toeristische dienst.

Landschapswandelingen zijn er in overvloed. In het spoor van het fruit, via heuvels en boomgaarden, Grootloon, … De toeristische dienst kan je helpen aan handige brochures voor je wandelingen. Enkele vertrekken zelfs in het centrum van Borgloon. Alle wandelingen zijn zeer goed aangegeven en de meeste zijn circulair.

Wij deden de wandeling rond de abdij Mariënlof die je gemakkelijk bereikt via een instaproute naast de parking Stationsplein, door de vallei van de Kleine Herk, door weidelandschappen en hoogstamboomgaarden. Doe je tegoed aan de panoramische uitzichten over de abdij en een der zeven spraakmakende kunstwerken van PIT (kunst in de open ruimte van Borgloon). Aeneas Wilder (UK) bouwde een ronde constructie met een prachtig uitzicht van 360°, afgewerkt met verticale houten latjes. De naam ‘Untitled #158’. Het bekendste PIT-kunstwerk is ‘Reading Between the Lines’, de doorkijkkerk van een Belgisch architectenduo dat voor 2 jaar beroemd werd tijdens ‘Vive la Vie’ toen Karl Vannieuwkerke en soprane Astrid Stockman er neerstreken. De Britse krant ‘The Guardian’ riep deze omgeving trouwens uit tot een der mooiste plekjes van België, alleen te voet of met de fiets te bereiken. Het architectenduo is ook nog verantwoordelijk voor een moderne constructie in de Sint-Odulphuskerk, genaamd HALO.

Van wandelen krijg je dorst. Waarom niet eens Loonse wijnen proeven? Er is niets wat de waarde van de bodem meer tot zijn recht brengt dan een glas goede wijn. De vruchtbare Haspengouwse hellingen zijn ideaal voor de betere wijnen van het Noorden. Tussen de 12de en 15de eeuw was er al sprake van wijnbouw in Borgloon. Nu telt de streek een achttal erkende wijndomeinen. We lieten ons oog vallen op domein ‘Clos les Ramiers’. Het domein, opgestart in 2012, ligt in het pittoreske dorpje Gotem, tussen de peren- en kersenbomen. Fruitteelster Carole Vandionant beschikt vandaag over een oppervlakte van 3 hectare en heeft een tiental verschillende cépages (druivenrassen). De witte Chardonnay en de beide rosésoorten (Spinelle en Saphir) konden ons zeer bekoren. Op aanvraag worden er ook rondleidingen met degustatie aangeboden.