Kunnen we een rat een held noemen, zoals in HeroRAT?!
Bah, ratten zijn vies en brengen ziektes over. Ratten zijn verantwoordelijk voor de verspreiding van de pest. Ratten moet je verdelgen.
Wel, ik ga mijn best doen om uw afkeer van ratten te laten omslaan in verwondering en zelfs in BEwondering.
Laat me om te beginnen een onderzoek van 2018 aanhalen, waarin werd aangetoond dat niet ratten, maar de mensen zelf de pest verspreidden.
“In zeven van de negen steden waarop de simulaties werden toegepast bleek het model met vlooien en luizen die op mensen en kleding van mensen leven veel beter bij het oorspronkelijke patroon van de uitbraken te passen dan die met vlooien op ratten.
“De conclusie was overduidelijk”, stelt Stenseth. “Het luizenmodel paste het beste. Als het daadwerkelijk via ratten was verspreid, was het nooit zo snel gegaan. Dan was het vooral snel van rat tot rat gegaan, in plaats van dat het werd verspreid van persoon tot persoon.”
Zo, dat is duidelijk, ik neem aan dat u desondanks niet direct overweegt om een rat als huisdier te pakken. Nochtans is dát wat Maarten ‘t Hart ooit deed. Hij schreef er zelfs een boek over met aanwijzingen hoe je er als huisdier mee moet omgaan! Je hebt er vriendschap van, ze eten minder dan een hond en je moet er niet mee gaan wandelen.
Goed, er zijn zelfs mensen die slangen koesteren, maar: ratten als helden?! Ja, ja en nog eens ja!
Landmijnen
De organisatie APOPO werd meer dan twintig jaar geleden opgestart door twee Antwerpse studievrienden: Bart Weetjens en Christophe Cox.
Ze kwamen op het ongelooflijke idee ratten te trainen om landmijnen op te sporen. Hun reukorgaan is even goed als dat van een hond. De dieren ruiken de chemische samenstelling van TNT en ze negeren het metaal, zodat ze veel sneller te werk kunnen gaan dan de metaaldetectors. Bovendien zijn ze te licht om de mijn te laten ontploffen. Een antipersoonsmijn ontploft vanaf ongeveer 5 kg en is dus heel gevaarlijk voor kinderen en volwassenen. Ook grote honden lopen gevaar, wat mede de keuze voor een rat verklaart.
Op die manier voorkomen ze dat landbouwers of spelende kinderen lijf en/of leden verliezen zoals helaas nog altijd gebeurt in gebieden die onder (burger)oorlog geleden hebben, zoals Angola, Cambodja, Zimbabwe, Mozambique, Columbia, Vietnam, Lao PDR, Thailand. Bij de laatste 5 staat er op de website het verheugende: Task closed.
Helaas zijn er nog altijd landen die tot op heden niet mijnenvrij zijn, maar waar de operaties stopgezet zijn vanwege gebrek aan financiering of gebrek aan vergunningen (bureaucratie!)
TBC
Intussen besliste Apopo ook de strijd aan te gaan tegen TBC.
De HeroRATs worden gebruikt in Tanzania, Mozambique en Ethiopië om er de verspreiding van tuberculose tegen te gaan. TBC is een infectieziekte die de longen aantast, ontzettend besmettelijk is en dodelijk indien niet behandeld. Een besmetting gebeurt gewoon via de lucht tijdens het spreken, hoesten of niezen. Wie ziek is, kan op die manier 15 anderen per jaar besmetten. Zonder behandeling kan de helft van de patiënten overlijden.
10,4 miljoen mensen raken elk jaar besmet met TBC, 3 miljoen krijgen geen diagnose en 1,8 miljoen mensen sterven aan de ziekte.
Zie je de vicieuze cirkel in ontwikkelingslanden al voor je?! Een kostwinner krijgt TBC, dat wordt niet snel genoeg opgespoord, de ouder overlijdt, de armoede in het gezin is alarmerend, kinderen kunnen niet meer naar school, ze wonen dicht op elkaar, van hygiëne is niet veel sprake, ze besmetten elkaar en de cirkel is rond.
In de Westerse landen komt TBC nog amper voor omdat het kan worden behandeld met antibiotica.
De opgeleide ratten detecteren TBC enorm veel sneller dan de klassieke test (15 minuten tegen 4 dagen) en bovendien vinden ze er tot 40% méér. Het vergt maanden training, maar een goede rat kan aan een petrischaaltje in 2 of 3 seconden ruiken of er besmetting is of niet.
Ik hoop dat ik uw belangstelling heb kunnen wekken. Wilt u méér weten, kijk dan op de website van Apopo België of op Apopo.org
De organisatie heeft nu een veertigtal ratten die dagelijks aan de slag gaan, 25 zitten in het broedprogramma, ongeveer 45 in training voor mijndetectie, een tiental is bestemd voor dierentuinen en ongeveer 25 slijten een vredige oude dag in een speciaal voor hen bestemde ruimte.
Subsidies en zo
Al eten ratten niet zoveel als honden (nog een reden om voor hen te kiezen), maar ze kosten toch geld. Degenen die hen trainen ook, verzekeringen ook, de bureaucratie van een land ook, kortom zonder geld gaat het niet.
Apopo ontving in 2016 voor 4 miljoen euro aan subsidies en donaties. België, en in het bijzonder de Vlaamse overheid, is een sponsor. Ook de Bill en Melinda Gates Foundation van Microsoft-stichter Bill Gates, steunt de organisatie.
Ikzelf (ook belangrijk! 🙂 ) geef jaarlijks via de Koning Boudewijnstichting genoeg geld om het aftrekbaar te maken van de belastingen. De ratten behoren tot de reuze hamsterratten en ik heb er één geadopteerd.
Ik had op 2 mei een gesprek met Esther Haalboom, zij is de executive secretary van Apopo in Antwerpen. Zij heeft deze tekst nagekeken en aangevuld. Wat zij vertelde is interessant genoeg voor een volgend artikel, want de belangrijkste reden waarom er voor ratten gekozen wordt en niet voor honden heb ik nog niet verteld!
