De eerste grote solotentoonstelling van de Amerikaanse kunstenaar Cindy Sherman in België, met meer dan 100 werken van de jaren 1970 tot nu. Net als Ensor laat Sherman het publiek nadenken over wat er achter een masker (of make-up) schuilgaat, en is nog te bezoeken tot 2 februari 2025.

“Haar concept is in al die jaren niet wezenlijk veranderd. Ze creëert personages, plaatst zichzelf voor de camera – tot in detail geschminkt, verkleed en vermomd – en beeldt uiteenlopende types uit de populaire cultuur uit. Het zijn geen zelfportretten, zo benadrukt Sherman keer op keer. Met haar rollenspel onderzoekt ze de manieren waarop vrouwen afgebeeld worden in de massamedia.
Al bijna vijftig jaar staat de Amerikaanse fotograaf Cindy Sherman in de voorhoede van de beeldende kunst. ze de manieren waarop vrouwen afgebeeld worden in de massamedia. Ze vergroot stereotypes uit tot het absurde en groteske. Zo wil ze nauwe opvattingen over gender, schoonheid en ouder worden blootleggen.”

Maartje Stubbe, directeur FOMU

Cindy Sherman werd in 1954 geboren in Glen Ridge, New Jersey, in de Verenigde Staten. Ze koos in 1972 voor een opleiding aan de Buffalo State University, waar ze in 1976 afstudeerde met een BA. Sherman experimenteerde er met performances, film en installaties en was geïnteresseerd in de conceptuele en feministische kunstbeweging. Ze geloofde stellig in de fotografische uitdrukkingskracht. Vanaf het begin gebruikte zij zichzelf als model en beschouwde haar gelaat als canvas. Ze had tevens een geheime fascinatie voor mode. Cindy Sherman werkt alleen in haar studio. Ze is daar tegelijk auteur, regisseur, styliste, grimeuse, visagiste, coiffeuse, model en fotograaf, en toont het eindresultaat ongetiteld in reeksen.

Vroege werken

Door knip- en plakwerk ontwikkelde Sherman beeldverhalen of verving ze het gezicht van een omslag door het hare. In 1976 maakte ze een fotoreeks geïnspireerd op de Hollywood-misdaadfilms. Tussen 1977 en 1980 creëerde ze de Untitled Film Stills, die algemeen wordt beschouwd als één van de belangrijkste reeksen binnen de fotografie van de twintigste eeuw. In de reeks, zwart-wit foto’s van 8½ bij 11 inch, modelleerde Sherman zich in verschillende rollen, geïnspireerd door films uit de jaren 1940, 1950 en 1960, de film noir en de B-film, van verleidster of vamp tot bibliothecaresse of een simpele eenzame plattelandsvrouw, en in verschillende omgevingen zoals straten, tuinen, stranden… Het MoMA in New York kocht de reeks in 1995.

De jaren 1980 & 1990 – Anti Fashion

In 1993 verschenen in Amerikaanse Harper’s Bazaar illustraties van Sherman. Hiervoor had zij zichzelf gefotografeerd in veel te lange en te enge kleren met modelmaten uit de recentste mode van o.a Calvin Klein en Anna Sui. De resultaten, provocerend en uitdagend, waren weinig flaterend. Toch resulteerde  de reeks naar nieuwe opdrachten met het modehuis Comme les Garçons en de Japanse ontwerper Kawakubo.

In 1993 verschenen in het Amerikaanse Harper’s Bazaar illustraties van Sherman. Hiervoor had zij zichzelf gefotografeerd in veel te lange en te enge kleren met modelmaten uit de recentste mode van o.a. Calvin Klein en Anna Sui. De resultaten, provocerend en uitdagend, waren weinig flaterend. Toch resulteerde de reeks in nieuwe opdrachten met het modehuis Comme des Garçons en de Japanse ontwerper Kawakubo.

De jaren 2000 – now

Clowns

Dr.Katharina Massing citeert in het tentoonstellingsboek Cindy Sherman–Anti-Fashion hfst Clown op blz. 99:

“Pas in 2003 ging de kunstenaar grondiger in op de schitterend paradoxale figuur van de clown. Clowns brengen entertainment en amusement, maar kunnen ook shockeren en bang maken. Hun verschijning, mimiek, gebaren en taal breken met heersende conventies, waardoor ze sociale outsiders zijn. Waarschijnlijk was het hun paradoxale en onberekenbare aard die Sherman na veel onderzoek ertoe aanzette om achttien werken te maken over de personages achter de make-up […]
mode wordt een manier om mode zelf te bekritiseren, door te worden gezien niet zozeer als kleding maar als kostuumachtige vermomming. Net als make-up, bedekt mode het lichaam, verkleedt of verbergt het, en houdt het onderwerp op één afstand: een graad van scheiding tussen het gekostumeerde onderwerp en de kijker, maar ook tussen de uitvoerder en de ontluikende identiteiten en personages die zij wenst aan te nemen.”

Balenciaga, Landscapes, Harpers Bazar 2016, Men

Voor Vogue Paris monteerde ze digitaal de reeks Balenciaga. Overmatig geschminkte oudere vrouwen, met rimpels rond mond en ogen, staan centraal op de prenten. De vrouwen dragen exclusieve kleren uit de recente Balenciaga-collectie. Het is een spot tegen de sociale druk om er steeds jong en slank uit te blijven zien

Voor de Landscapes-reeks in 2010-2012 bewerkte ze digitaal haar gezicht. Zij wil de historische kledingstukken van het modehuis Chanel niet met make-up bevuilen, en de studio-opnames van haar rollen past ze picturaal perfect in de landschappen in.

In 2016 sierden Sherman’s foto’s de cover van Harper’s Bazaar, onder het thema The Art of Street Style. Evenals bij de Landscapes-reeks werkt ze ook nu met digitale postproductie om het model op een achtergrond te monteren.

Cindy Sherman Anti-Fashion, nog te bezoeken tot 2 februari 2025in FoMu, Waalsekaai 47, 200 Antwerpen. Openingsuren ma. tot zo. 10u – 18u. Maandag gesloten.

Tentoonstelling boek – cataloog

Cindy Sherman

Anti-Fashion

Alessandra Nappo, Hanne Loreck, Katharina Massing e.a.

Uitgeverij Hannibal
Het boek bij de eerste Cindy Shermantentoonstelling in de Lage Landen

Een spiegel op mode en massamedia in ijzersterk fotografisch werk van Cindy Sherman. 

Hardcover, 184 pag.  170 afbeeldingen fragmenten inbegrepen, tweetalige editie Nederlands Engels – ISBN 978 94 6494 132 6,  29,5 × 23 cm,  € 59