De journalistiek is een typevoorbeeld van de trend om meer freelance te werken. Pas afgestudeerden kiezen er soms meteen voor om eigen baas te worden. Anderen komen dan weer van een redactie en bieden hun ervaring nu als zelfstandig journalist aan. Denk jij eraan om je als freelancer te lanceren? Dan is voorbereiding het sleutelwoord!

Deze blogreeks (een samenwerking tussen Securex en de Vlaamse Journalisten Vereniging, geactualiseerd in juli 2022) maakt je stap voor stap wegwijs in de rechten en plichten die bij jouw statuut als freelancejournalist horen. En we geven heel wat nuttige extra tips mee!

Met ‘freelance’ bedoelen we journalisten die werken op zelfstandige basis. Het zijn dus geen werknemers die een arbeidsovereenkomst hebben met een werkgever. Zoals elke zelfstandige dienstverlener moeten freelancers zich in principe aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen en hieraan sociale bijdragen betalen. Afhankelijk van jouw concrete situatie zal je meer of minder bijdragen betalen, en al dan niet sociale rechten opbouwen. Soms moet een journalist in nevenberoep zich ook helemaal niet aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds.

Hoofdberoep

Wordt jouw freelance journalistieke activiteit jouw belangrijkste bezigheid? Dan krijg je het statuut van zelfstandige in hoofdberoep. Volgens de wet moet je dan aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen, bij wie je elk kwartaal sociale bijdragen betaalt.

Tip: regel jouw aansluiting vóór de aanvang van jouw freelanceactiviteit. Zo riskeer je geen boete en krijg je bovendien twee kwartalen betalingsuitstel voor je bijdragen!

De minimumbijdrage voor een zelfstandige in hoofdberoep is € 728.05 per kwartaal. Dat komt overeen met 20.5% op een minimum netto beroepsinkomen van € 14658.44, ook al waren je werkelijke inkomsten lager. Verdiende je meer, dan rekent men 20.5% op dit hogere inkomen. (cijfers voor 2017)

Weetje: startende zelfstandigen betalen in het eerste jaar slechts 20,50% bijdragen. Vanaf 2018 geldt dit percentage ook voor gevestigde zelfstandigen. De regering kondigde ook lagere minimumbijdragen aan voor starters, met ingang vanaf 2018.

In ruil voor die bijdragen krijg je als zelfstandige in hoofdberoep sociale rechten zoals kinderbijslag, terugbetaling van ziektekosten, een vervangingsinkomen bij ziekte of ongeval, 105 dienstencheques na bevalling, zelfstandigenpensioen en een overbruggingsrecht na faillissement of moeilijkheden.

Tip: vind hier een volledig overzicht van uw rechten als zelfstandige in hoofdberoep

Nevenberoep

Freelancejournalistiek kan ook jouw nevenactiviteit zijn, wanneer je al een ander sociaal statuut hebt. Meer bepaald een statuut dat jou minstens dezelfde sociale bescherming als een zelfstandige in hoofdberoep garandeert. Dat is doorgaans het geval wanneer je een job hebt als loontrekkende of ambtenaar, je een opzeggingsvergoeding geniet of terwijl je een sociale uitkering ontvangt (vb. werkloosheidsuitkering).

Tip: ga na of je freelanceactiviteit geen concurrentie of negatieve invloed vormt voor je activiteit als werknemer. We raden aan om bij je baas te polsen of hij/zij er mee instemt.

Het onderscheid tussen hoofd- en nevenberoep is belangrijk. Want als journalist, perscorrespondent of persoon die auteursrechten geniet moet je in principe niet aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds als dit je nevenactiviteit vormt. Lees: je moet ook geen sociale bijdragen betalen op je freelance-inkomsten. Je betaalt wel nog steeds inkomstenbelasting en je moet een ondernemingsnummer hebben.

Heb je daarnaast nog andere freelance nevenactiviteiten, bijvoorbeeld copywriting, vertalen of grafisch vormgeven? Dan heb je een dubbele hoedanigheid als zelfstandige, en moet je voor die extra activiteit(en) wel aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en sociale bijdragen betalen. Doordat je al een ander sociaal statuut geniet, bijvoorbeeld door jouw activiteit als loontrekkende of ambtenaar, zal je die bijdragen ‘in bijberoep’ kunnen betalen.

De bijdragepercentages voor ‘bijberoepers’ zijn dezelfde als bij de zelfstandigen in hoofdberoep. Het verschil is dat er geen minimuminkomen wordt verondersteld. Je betaalt dus steeds bijdragen op jouw effectieve (niet-journalistieke) freelance-inkomsten, zelfs wanneer die lager zijn dan € 14658.44. Zijn die inkomsten lager dan € 1621.72 per jaar, dan betaal je zelfs geen bijdragen.

Ter info: zelfstandigen in bijberoep betalen hun sociale bijdragen uit solidariteit, want deze bijdragen geven je geen sociale rechten bovenop je statuut als loontrekkende of ambtenaar.

Zoals je ziet, zijn er verschillende situaties mogelijk. In de volgende blog bespreken we daarom enkele concrete voorbeelden. En je leest ook wat de impact van auteursrechtelijke vergoedingen is voor jouw statuut en sociale bijdragen.